Στη διάρκεια της θητείας μου στο Στρατό, τον δέκατο μήνα από τους δεκαεννέα που υπηρέτησα, είχα βρεθεί σ’ ένα στρατόπεδο όπου πια είχα κι εγώ το πολυπόθητο από πολλούς δικαίωμα να νιώθω ‘παλιός’, πράγμα που λίγο πολύ ισοδυναμούσε με άτυπο προνόμιο.
Ως ‘παλιός’ λοιπόν, και μάλιστα υπαξιωματικός, στο πλαίσιο των καθηκόντων μου είχα συχνά υπό τις διαταγές μου ‘νέους’. Φρόντιζα να διεκπεραιώνονται σωστά όλες οι δουλειές, με τρόπο ώστε και η διοίκηση να είναι ευχαριστημένη, κι εγώ τυπικός, αλλά και οι ‘νέοι’ να νιώθουν αξιοπρεπείς. Διαισθανόμουν όμως ότι κάποιοι το ίδιο ‘παλιοί’ με μένα, και κυρίως κάποιοι ‘παλιότεροι’ κοντύτερα στην απόλυση, δυσανασχετούσαν. Η απορία μου ήταν, γιατί να δυσανασχετούν αφού όλες οι πλευρές είναι ευχαριστημένες; Η απάντηση ήταν απλή: ‘χαλούσα την πιάτσα’.
Ένα πρωί λοιπόν, μου ανοίγει κουβέντα ένας ‘παλιότερος’, προσπαθώντας να εξιχνιάσει ‘τί καπνό φουμάρω’ και φέρομαι έτσι ‘καλά’ στους ‘νέους’. Όταν του απάντησα ότι δεν έβλεπα το λόγο να τους φέρομαι σκληρά απλώς επειδή είναι πιο ‘νέοι’ στρατιώτες από μένα, πήρα τη γνώριμη απάντηση, με έναν διάλογο σαν τον παρακάτω:
–Μα κι εσένα τα ίδια δεν σου κάνανε όταν ήσουν νέος;
-Ναι, και λοιπόν; Εγώ γιατί πρέπει να κάνω τα ίδια;
-Γιατί η κοινωνία είναι σκληρή, κι ο Στρατός είναι μικρογραφία της κοινωνίας. Πρέπει να γίνεις κι εσύ σκληρός.
-Όχι, δεν πρέπει να είμαι σκληρός, αλλά να σκληραγωγηθώ! Άλλο το ένα κι άλλο το άλλο.
Δεν θυμάμαι πώς αντέδρασε, κι ούτε έχει καμία σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι η διαφορά ανάμεσα στο να είσαι σκληρός και στο να είσαι σκληραγωγημένος.
Η σκληρότητα είναι βέλος που εκτοξεύεται από μέσα μας προς τα έξω μας. Η σκληραγωγία είναι ασπίδα που αποκρούει τα βέλη από έξω μας.
Γύρω μας είναι αρκετοί αυτοί που πιστεύουν ότι ‘πρέπει να είμαστε σκληροί, γιατί οι κοινωνία είναι σκληρή’, χωρίς καν να τους περνά απ’ το νου ότι κι εκείνοι είναι ‘κοινωνία’, αποτελούν μέρος της∙ χωρίς να αναρωτιούνται τί γίνεται και πού πάει αυτή η σκληρότητα την οποία υιοθετούν και διοχετεύουν στη δουλειά τους, στην οικογένειά τους καμιά φορά, στους γείτονές τους, κ.τ.λ. Χωρίς καν να διανοούνται ότι απλώς μεταδίδουν τη σκυτάλη σε άλλους, σε μια σκυταλοδρομία σκληρότητας και κακότητας, όχι πάντα με εμφανή αίτια, αλλά απλώς ‘προληπτικά’, ως στάση ζωής για να προλάβουν μην τυχόν πάθουν κακό. Κι έτσι αποφασίζουν να εκτοξεύουν βέλη σκληρότητας και κακίας αναίτια, χωρίς να υποψιάζονται ότι τα βέλη αυτά είναι μάλλον μπούμερανγκ, αλλά συχνά με τρόπο αθέατο και μη χειροπιαστό.
Αντίθετα, είναι πολύ άλλο πράγμα να ασκείται κανείς στο να αποκρούει το κακό και τη σκληρότητα χωρίς να την μεταδίδει ή να την ανταποδίδει. Πρακτικά είναι δύσκολο και γι’ αυτό σπάνιο, και γι’ αυτό πολύτιμο.
Η σκληρότητα είναι κατάσταση πρωτόγονη και ενστικτώδης, αυτό που κάποιοι θα έλεγαν ‘χαμηλής ενέργειας δράση’. Η σκληραγωγία είναι κατάσταση πνευματική, ή ‘υψηλής ενέργειας δράση’ κατά κάποιους.
Εν κατακλείδι, ο έλλογος άνθρωπος καλείται να επιλέξει αν θέλει να είναι σκληρός προς τους συνανθρώπους του επικαλούμενος την ‘σκληρή κοινωνία’, εκτοξεύοντας πρώτος τα βέλη από τις πολεμίστρες τού εγώ του, ή απλώς να σκληραγωγηθεί να αποκρούει τα βέλη χωρίς να τα αντιστρέφει.
Η επιλογή δική μας. Κι αν επιμένουμε αμετακίνητοι, για τη δική μας σκληρότητα να επικαλούματε την ‘σκληρότητα της κοινωνίας’, τότε μένει μόνο η ελπίδα κάπως να εμπνευστούμε να δούμε βαθύτερα μέσα μας, μήπως και συνειδητοποιήσουμε ότι όταν υιοθετούμε στάση σκληρότητας, τότε απλώς εξομοιωνόμαστε με τους ‘άλλους σκληρούς’ οι οποίοι -τάχα- ‘είναι υπεύθυνοι για τη δική μας σκληρότητα’ και τότε καθόλου δεν διαφέρουμε απ’ αυτούς. Αντίθετα, συντασσόμαστε μ’ αυτούς και αποτελούμε κι εμείς πλέον τη ζωντανή αφορμή για τον επόμενο που θα γίνει σκληρός εξαιτίας μας.
Κι αν σκεφτόμαστε ότι «έτσι είν’ ο κόσμος, τί κάνουμε», τότε τουλάχιστον ας πάψουμε να κατηγορούμε όσους κάνουν αυτά που μας αναγκάζουν –δήθεν- να τους μοιάσουμε, διότι απλούστατα μέσα σ’ αυτούς είμαστε κι εμείς.
Και ο αυτοκτονικός φαύλος κύκλος δεν έχει τέλος. . .
Βασίλης Μούσκουρης (Μουσικός, μεταφραστής)
https://antikleidi.com/author/mouskouris/
by Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
