Να ζει κανείς ή να ζει πολύ;

Πληροφορούμενη προ ημερών ότι η δημοφιλής αμερικανική σειρά «Breaking Bad» έχει εμπνεύσει ακόμη και ταξιδιωτικά τουρ στο μέχρι πρότινος αφανές Αλμπουκέρκι του Νέου Μεξικού, θυμήθηκα εκ νέου τον κεντρικό ήρωα Γουόλτερ Γουάιτ. Εναν καθηγητή της Xημείας που όταν μαθαίνει ότι σύντομα θα πεθάνει από καρκίνο αποφασίζει να περάσει τις ώρες που του απομένουν παρασκευάζοντας κρυστάλλους μεθαδόνης (για να εξασφαλίσει οικονομικά την οικογένειά του). Το επικείμενο τέλος εμφυσά απρόσμενη ζωή σε έναν τύπο που ζούσε σέρνοντας την παντόφλα. Αναρωτήθηκα πόσο Γουόλτερ Γουάιτ κρύβουμε τελικά μέσα μας. Τι κάνουμε με τις ώρες που μας απομένουν; Πώς εξαργυρώνουμε τον χρόνο που μας αναλογεί;

«Time Ιs on My Side» τραγουδούσαν το 1964 (προτού εξελιχθούν στην τέταρτη ηλικία της ροκ) οι Rolling Stones. Και ο χρόνος είναι αλήθεια πλέον με το μέρος μας. Μόνο στην Ευρώπη το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται κατά πέντε ώρες την ημέρα. Στην Ελλάδα οι άνδρες σήμερα ζουν κατά μέσο όρο μέχρι τα 77,48 και οι γυναίκες μέχρι τα 82,79 χρόνια τους ήτοι χονδρικά 11.700 και 12.800 ημέρες περισσότερες από τον Ελληνα και την Ελληνίδα του 1928 (όταν το προσδόκιμο ζωής ήταν τα 44,95 χρόνια για τον μεν και τα 47,46 για τη δε). Το ζήτημα είναι τι τις κάνεις αυτές τις τόσες χιλιάδες παραπανίσιες ημέρες. Τις «αποταμιεύεις» μόνο και μόνο για να καθυστερήσεις το ραντεβού με τον πορθμέα του Αδη, τις «τρως» σε πατατάκια ή τις ζεις; Αλλως ειπείν, προτιμάς να κρατήσεις τον ασθενή για πάντα διασωληνωμένο (και ας έχει πέσει σε ένα αβυσσαλέο κώμα από το οποίο οι γιατροί σε διαβεβαιώνουν ότι δεν πρόκειται να ανέβει στην επιφάνεια ποτέ) ή θα προτιμούσες να βρεις έναν τρόπο να του χαρίσεις λίγες ακόμη στιγμές ατόφιας ζωής;

Κάποιοι σπεύδουν να υπενθυμίσουν ότι η οικονομική κρίση κόβει χρόνια. Είναι η σταθερή καταβαράθρωση του συστήματος υγείας, είναι τα παιδιά που δεν εμβολιάζονται όπως πρέπει, είναι οι προληπτικές ιατρικές εξετάσεις που πολλοί αδυνατούν να τις χωρέσουν στον οικογενειακό προϋπολογισμό τους, είναι το συσσωρευμένο, το διαβρωτικό στρες. Εντάξει, ουδείς αμφισβητεί ότι υπάρχει συσχέτιση πλούτου και προσδόκιμου επιβίωσης και υγείας. Ομως φτάνει αυτό; Προσφάτως η «Επιθεώρηση της Αμερικανικής Ιατρικής Ενωσης» δημοσίευσε στοιχεία που φέρουν το προσδόκιμο ζωής στις ΗΠΑ να έχει ανέβει τις δύο τελευταίες δεκαετίες κατά τρία ζουμερά χρόνια, στα 78,2. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, την ίδια περίοδο οι ΗΠΑ, ένα από τα πλέον εύρωστα κράτη του πλανήτη (όσον αφορά μια πλειάδα δεικτών υγείας), βούλιαξαν από τη 14^η στην 26^η θέση στη λίστα με το προσδόκιμο υγιούς ζωής. Οπως το διατύπωσαν τα αμερικανικά media, «παρ’ ότι ζούμε περισσότερο, δεν ζούμε καλύτερα».

Ο χρόνος – και η υγεία – μπορούν να παραταθούν για λίγο αλλά δεν εξαγοράζονται. Ούτε καν από τους πλέον προνομιούχους. Θυμάμαι προ κάμποσων ημερών τις φωτογραφίες στις εφημερίδες από το φινετσάτο σκάφος του μακαρίτη Στιβ Τζομπς της Apple (το σχεδίαζε, λένε, επί έξι ολόκληρα χρόνια) το οποίο πραγματοποίησε, μεταξύ άλλων, έναν μεταθανάτιο διάπλου του Ισθμού της Κορίνθου. Μέσα στο «Venus» διασκέδαζαν συγγενείς και φίλοι του Τζομπς. Ο ίδιος δεν ήταν καν στην καθέλκυση, να δει το μπουκάλι της σαμπάνιας να γίνεται κομμάτια για το θεσπέσιο σκαρί του. Αντιθέτως, επιφανείς πένητες της Ιστορίας όπως η Μητέρα Τερέζα – που σε νεαρή ηλικία πήρε όρκο ισόβιας ανέχειας και μέχρι το τέλος της ζωής της δεν είχε σχεδόν ούτε ένα δολάριο στο όνομά της – έζησε 87 μεστά χρόνια.

Στις διακοπές που ο χρόνος διαστέλλεται μυστηριωδώς, νιώθεις περισσότερο διατεθειμένος να τον αφήσεις να κάνει τη δουλειά του. Αντιλαμβάνεσαι ότι αυτές οι ημέρες που δεν θα τις θυμάσαι (διότι είναι συνήθως κενές κοσμογονικών συμβάντων, επαγγελματικών επιτυχιών, σημαντικών ημερομηνιών) είναι αυτές τελικά που συνιστούν τον ατόφιο χρόνο που σου αναλογεί σε αυτόν τον πλανήτη. Αγναντεύοντας τα χρώματα του ράθυμου αυγουστιάτικου ήλιου ενώ σβήνει, θυμάμαι τα λόγια ενός ειδικού στη βιολογική έρευνα: «Το ζητούμενο δεν είναι να προσθέσουμε χρόνια στη ζωή που θα ζήσουμε αλλά ζωή στα χρόνια που θα ζήσουμε».