Συνεχώς συζητάμε για οικονομία τον τελευταίο καιρό, χρήσιμο είναι να γνωρίζουμε τις βασικές αρχές – έννοιες αυτής της επιστήμης
Τα οικονομικά έχουν δύο κύριους κλάδους – τη Μικροοικονομία και τη Μακροοικονομία.
“Η «μίκρο» ασχολείται με τη συμπεριφορά των πελατών, τα κίνητρα, τις τιμές, τα περιθώρια κέρδους, κλπ. Η «μάκρο» ασχολείται με τα συνολικά μεγέθη της οικονομίας και μεγέθη, όπως τα επιτόκια, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) και άλλα θέματα όπως αυτά που βλέπετε στις στήλες των οικονομικών μιας εφημερίδας. Η μίκρο είναι περισσότερο χρήσιμη για επιχειρήσεις και η μακρο αυτή που χρησιμοποιείται περισσότερο από τους επενδυτές. Σε μερικά μάλιστα θέματα επικαλύπτονται.
.
.
Νόμος της προσφοράς και της ζήτησης: Αυτό είναι το αλφάβητο της οικονομικής επιστήμης.
Με λίγα λόγια κάθε φορά που αυξάνεται η τιμή ενός είδους μειώνεται η ποσότητα που ζητάνε οι καταναλωτές, ενώ όσο μειώνεται η τιμή αυτού του προϊόντος αυξάνεται η ποσότητα που ζητείται (νόμος της ζήτησης). Επίσης όταν αυξάνεται η τιμή ενός προϊόντος αυξάνεται και η ποσότητα που προσφέρει ο παραγωγός ενώ η μείωση της τιμής φέρνει ως συνέπεια τη μείωση της προσφερόμενης ποσότητας (νόμος της προσφοράς)
Στην ελληνική αγορά κατά πως φαίνεται οι νόμοι καταρρίπτονται καθώς παρά τη δραστική μείωση της κατανάλωσης και τη μείωση του εργατικού κόστους οι τιμές σε σειρά προϊόντων παραμένουν σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα (φυσικά υπάρχουν κι άλλοι λόγοι, βλέπε άρθρο Γιατί δεν πέφτουν οι τιμές;)
Η καμπύλη της οριακής χρησιμότητας
Όταν αποκτάτε περισσότερα από κάτι, η χρησιμότητά του για σας μειώνεται. Για παράδειγμα, 100 επιπλέον ευρώ σας είναι πιο πολύτιμα όταν έχετε μισθό 1000 ευρώ το μήνα, από ότι αν είχατε 1 εκατομμύριο το μήνα. Η θεωρία χρησιμοποιείται ευρέως για τον καθορισμό των τιμών.
Η καμπύλη έχει αρνητική κλίση, καθώς η οριακή χρησιμότητα μειώνεται συνεχώς όταν αυξάνεται η ποσότητα του προϊόντος. Ενώ μέχρι το επίπεδο του κορεσμού η οριακή χρησιμότητα είναι θετική, στη συνέχεια γίνεται αρνητική.
.
Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ)
Αυτή είναι η θεμελιώδης μέτρηση του μεγέθους μιας οικονομίας. Αυτό εννοιολογικά ισούται με το άθροισμα των εισοδημάτων όλων των ανθρώπων στη χώρα ή το ποσό της αγοραίας αξίας όλων των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στην εν λόγω χώρα. Αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε όρους ΑΕΠ περίπου 14 τρισεκατομμύρια δολάρια Αυτό σημαίνει ότι αξία 14 τρισεκατομμυρίων δολαρίων παράγεται στις ΗΠΑ κάθε χρόνο.
.
Ρυθμός Ανάπτυξης
Η ανάπτυξη μιας οικονομίας μετριέται συνήθως από την σκοπιά του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ. Δεδομένου ότι το ΑΕΠ μετρά το εθνικό εισόδημα, το ποσοστό αύξησης του είναι μια πρόχειρη ένδειξη για το πόσο αυξάνεται το μέσο εισόδημα ενός ατόμου κάθε χρόνο (και το αντίθετο για την Ελλάδα..).
.
Πληθωρισμός
Γνωρίζετε ήδη ότι η τιμή των περισσότερων προϊόντων είναι σήμερα υψηλότερη από ότι στην εποχή του παππού σας. Ο πληθωρισμός (που μετράται ‘επί τοις εκατό’) είναι το μέτρο του πόσο έχει αυξηθεί η τιμή σε μια ομάδα προϊόντων από το προηγούμενο έτος. Στις ώριμες οικονομίες, ο ετήσιος πληθωρισμός είναι πάνω κάτω 2% – αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο οι τιμές των αγαθών ανεβαίνουν κατά 2 τοις εκατό κάθε χρόνο. Ο βασικός ρόλος των κεντρικών τραπεζών είναι η διαχείριση του ποσοστού αυτού καθώς και να το διατηρήσουν σε χαμηλό θετικό αριθμό. Στο σχήμα βλέπουμε τον πληθωρισμό των τελευταίων 100 ετών στις ΗΠΑ.
.
Επιτόκια
Όταν δανείζεις χρήματα σε κάποιον, περιμένεις και κάτι επιπλέον σαν αντάλλαγμα. Αυτό το λίγο παραπάνω ονομάζεται τόκος. Επιτόκιο λοιπόν είναι ένας θετικός αριθμός που μετρά πόσο παραπάνω θα πάρετε. Υπάρχουν ένα σωρό διαφορετικές τιμές εδώ. Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, το ποσοστό αυτό είναι συνήθως καθορισμένο από τις Κεντρικές Τράπεζες. Αυτή τη στιγμή είναι κοντά στο μηδέν για τις δυτικές χώρες ενώ έχει ανέβει αρκετά στην Ελλάδα . Σε μακροπρόθεσμη βάση, αυτό καθορίζεται από την αγορά και εξαρτάται από τον πληθωρισμό και τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας. Οι μηχανισμοί με τον οποίο οι κεντρικές τράπεζες ελέγχουν τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια ονομάζεται νομισματική πολιτική.
.
Επιτόκια σε σχέση με την Ανάπτυξη και τον πληθωρισμό
Υπάρχει σχεδόν μια αντίστροφη σχέση μεταξύ επιτοκίων και ανάπτυξης. Τα επιτόκια μπορούν άμεσα να επηρεάσουν τον πληθωρισμό. Γι αυτό, όταν αυξάνουμε τα επιτόκια ο πληθωρισμός τείνει να κατέβει, ταυτόχρονα όμως και με την ανάπτυξη. Το ένα είναι καλό και τ άλλο κακό. Γι αυτό χρειάζεται η συνεχής παρέμβαση για τον καθορισμό των επιτοκίων. Στις ΗΠΑ, η δημοσιοποίηση των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Federal Reserve) είναι μια από τις πιο δημοφιλής οικονομικές ειδήσεις.
.
Δημοσιονομική Πολιτική
Το κράτος μπορεί να ελέγχει την οικονομία σε μεγάλο βαθμό ρυθμίζοντας τις κρατικές δαπάνες και τα έσοδα (βασική πηγή η φορολογία) . Η ομάδα των μηχανισμών που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο των δύο αυτών στοιχείων αποτελούν τη δημοσιονομική πολιτική. Όταν η κυβέρνηση ξοδεύει περισσότερο επόμενο είναι να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ζήτηση και αυτό σημαίνει μεγαλύτερη αύξηση των τιμών. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης αλλά κι υψηλότερο πληθωρισμό. Φυσικά λειτουργεί κι αντίθετα. Έτσι, οι κυβερνήσεις προσπαθούν να ξοδεύουν περισσότερο σε περιόδους χαμηλής ανάπτυξης και χαμηλού πληθωρισμού και να μειώνουν τις δαπάνες σε περιόδους υψηλής ανάπτυξης και υψηλού πληθωρισμού. (στην Ελλάδα ως φαίνεται οι κυβερνήσεις μας ήταν πάντα …τζίτζικες)
.
Επιχειρηματικοί Κύκλοι
Αν παρατηρήσουμε τα στοιχεία μιας οικονομίας για μεγάλες χρονικές περιόδους, θα δούμε ότι η παραγωγή, το εισόδημα και η απασχόληση, δηλ. γενικά η οικονομική δραστηριότητα άλλοτε αυξάνεται γρήγορα (ανάπτυξη), άλλοτε αργά και άλλοτε μειώνεται (ύφεση – περίοδος αρνητικής ανάπτυξης, αύξηση ανεργίας). Οι μεταβολές αυτές ονομάζονται οικονομικές διακυμάνσεις ή οικονομικοί κύκλοι και παρουσιάζουν μια συστηματική κυκλικότητα η οποία έχει παρατηρηθεί ότι διαρκεί γύρω στα 7 έτη. Βέβαια, παρότι οι οικονομικοί κύκλοι επαναλαμβάνονται, δεν είναι ίδιοι ως προς την ένταση και τη διάρκειά τους. Τα στάδια από τα οποία περνάει η οικονομία στη διάρκεια του κύκλου έχουν κοινά χαρακτηριστικά και ονομάζονται συνήθως φάσεις του οικονομικού κύκλου.
.
Το κόστος ευκαιρίας
Όταν κάνετε μια δραστηριότητα, έχετε την τάση να συγκρίνεται το πόσο καλή είναι η δραστηριότητα σε σχέση μ άλλες εναλλακτικές λύσεις. Για παράδειγμα, όταν εργάζεστε σκληρά μια Παρασκευή βράδυ σε ένα έργο, πιθανότατα θα περάσει από το μυαλό σας η εξής σκέψη «Μήπως θα μπορούσα να κάνω κάτι άλλο καλύτερο?” Η εναλλακτική λύση (πχ σε αυτή την περίπτωση, έξοδος με φίλους) έχει αρκετά μεγάλη αξία για σας, κι ως εκ τούτου η παρούσα εργασία σας θα πρέπει να είναι αρκετά ελκυστική. Η αξία των εναλλακτικών έχει ονομαστεί ως «κόστος ευκαιρίας» – η αξία του τι παρατήσατε γι αυτό που έχετε. Έτσι, αν παραιτηθείτε από μια δουλειά που αμείβεστε με 20 χιλ ευρώ το χρόνο για να κάνετε κάτι άλλο, το κόστος ευκαιρίας γι αυτό το κάτι εναλλακτικό είναι 20 χιλ ευρώ το χρόνο. Η αμοιβή σας θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από ότι αν τα παρατήσετε.
.
Συγκριτικό πλεονέκτημα
Είστε στις προετοιμασίες στησίματος μιας επιχείρησης τεχνολογίας όταν εκείνες τις μέρας εμφανίζεται ένας πελάτης και σας ρωτά εάν μπορείτε να του φτιάξετε μια ιστοσελίδα. Πράγματι κι εσείς με λίγο παραπάνω κόπο θα μπορούσατε να τη φτιάξετε την ιστοσελίδα του αλλά μήπως θα πρεπε να δώσετε την δουλειά/ευκαιρία σ ένα φίλο που είναι το αντικείμενο του; Πώς όμως θα το αποφασίσετε αυτό; Ένας λογικός άνθρωπος θα μπορούσε να υπολογίσει πόσο χρόνο θα χρειαστεί για την κατασκευή της ιστοσελίδας, καθώς κι αν μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτό το χρόνο για να κερδίσει περισσότερα από την κατασκευή παρά από την τρέχουσα εργασία του. Στη συνέχεια, πρέπει να συνυπολογιστεί αν ο φίλος θα μπορούσε να είναι σε θέση να φτιάξει την σελίδα πιο αποτελεσματικά.
Εάν ο φίλος μπορεί να την φτιάξει πιο αποτελεσματικά και εσείς δεν θέλετε να κρατήσετε πολλά καρπούζια στη μασχάλη, θα του περάσετε την ευκαιρία. Αυτό ονομάζεται θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος. Ο φίλος σας έχει ένα πλεονέκτημα σ’ αυτή την περίπτωση και δεν έχει νόημα για σας να αναλάβετε τη δουλειά. Τα κράτη , οι επιχειρήσεις και οι άνθρωποι θα πρέπει να κάνουν μόνο αυτά τα πράγματα στα οποία είναι καλύτεροι και ν αφήνουν τα υπόλοιπα σε άλλους.
Σημαίνει ότι αν κάποιος μπορεί να κάνει κάτι πιο αποδοτικά θα πρέπει ν αφήσεις να το κάνει αυτός και να μην προσπαθείς να κάνεις τα πάντα εσύ.
Δηλαδή αν μια χώρα μπορεί να παράγει ένα αγαθό με χαμηλότερο κόστος θα πρέπει να το παράγει αυτή κι όχι εσύ (και να το εισάγεις) κι εσύ αντίστοιχα να κάνεις κάτι που μπορείς καλύτερα (και να το εξάγεις).
Με πιο “επιστημονική ορολογία” το συγκριτικό πλεονέκτημα δείχνει την ικανότητα μιας εταιρείας να υπερέχει στην αγορά έναντι των ανταγωνιστών της.Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, το συγκριτικό πλεονέκτημα που μπορεί να έχει μια εταιρεία έναντι των ανταγωνιστών της, εστιάζεται κυρίως ή στη μείωση του κόστους ή στη διαφοροποίησή της.
by Αντικλείδι , https://antikleidi.com
Συναφές:
10 θέματα σχετικά με την οικονομία
Μαθήματα οικονομίας από Bond και… Stones
Διδακτικά σκίτσα οικονομικής συμπεριφοράς
Η θεωρία των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας
Οι 10 αρχές για έναν κόσμο χωρίς μαύρους κύκνους
