Έχει γενετική βάση η κρίση μέσης ηλικίας

Χιμπατζήδες και ουραγκοτάγκοι περνούν κρίση μέσης ηλικίας, όπως οι άνθρωποι, καταδεικνύουν τα αποτελέσματα μιας νέας μελέτης. Μπορεί να μην παρουσιάζουν τα… ανθρώπινα κλισέ – όπως λέει ένας εκ των ερευνητών, «πιστεύω πως κανένας πίθηκος δεν έχει αγοράσει σπορ αυτοκίνητο» – όμως και εκείνοι εμφανίζουν συμπτώματα αντίστοιχα με αυτά των ανθρώπων.

Η διεθνής επιστημονική ομάδα αξιολόγησε την ευεξία και την ευτυχία μεγάλων πιθήκων σε αιχμαλωσία και διαπίστωσε ότι κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, όταν βρίσκονται σε νεαρή ηλικία, εμφανίζει κάμψη στη μέση ηλικία και εμφανίζει νέα άνοδο όταν τα ζώα γερνούν – μπορεί δηλαδή να απεικονιστεί με μια «καμπύλη σε σχήμα U», όπως η ευτυχία στους ανθρώπους.

«Η κρίση μέσης ηλικίας είναι πραγματική», λέει ο Δρ. Aντριου Όσβαλντ, ένας εκ των συντακτών της έκθεσης που βασίζεται σε 500 χιμπατζήδες και ουραγκοτάγκους και παρουσιάζεται στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences. «Οι μεγάλοι πίθηκοι την περνούν, οπότε είναι αναπόφευκτη για το μέσο άνθρωπο».

Ο πρώτος που μίλησε για «κρίση μέσης ηλικίας» ήταν ο Καναδός ψυχαναλυτής Έλιοτ Ζακ, το 1965. Με τον όρο αυτό περιγράφει την περίοδο, κατά την οποία ο άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι θα πεθάνει, αναγνωρίζει ότι βρίσκεται στα μισά της ζωής του και βιάζεται να κάνει ριζικές αλλαγές σε βασικές πτυχές της καθημερινότητάς του.

Καθώς το ανθρώπινο είδος εξελίχθηκε από προγόνους των σύγχρονων πιθήκων, οι επιστήμονες – ψυχολόγοι, οικονομολόγοι και ειδικοί στα πρωτεύοντα θηλαστικά- θέλησαν να δουν εάν οι πίθηκοι παρουσιάζουν κι εκείνοι αντίστοιχες μεταβολές στα συναισθήματά τους.

Κάλεσαν φύλακες ζωολογικών κήπων, οι οποίοι είχαν στενή σχέση με τους πιθήκους τους, να απαντήσουν σε μια σειρά από ερωτήσεις για να δουν εάν τα ζώα ήταν χαρούμενα ή λυπημένα, εάν τους άρεσε να κοινωνικοποιούνται και εάν πετύχαιναν τους «προσωπικούς στόχους» τους, π.χ. εάν σκαρφάλωναν σε σχοινιά, εάν επιβραβεύονταν με φρούτα κ.λπ. Τέτοιες ερωτήσεις έχουν δοκιμαστεί σε παλαιότερα πειράματα γύρω από τις φιλοδοξίες των πιθήκων.

Μία από τις καθοριστικές ερωτήσεις ωστόσο αφορούσε τον ίδιο το φύλακα: «Πόσο θα σας ευχαριστούσε να αλλάζατε ρόλους με τους πιθήκους για μία εβδομάδα;» Με βάση τις απαντήσεις, σε συνδυασμό με τις ηλικίες των πιθήκων, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι η ευτυχία των αρσενικών και θηλυκών χιμπατζήδων παρουσιάζει «καμπύλη σε σχήμα U», παρά τις διαφορές στους κοινωνικούς τους ρόλους – συνεπώς το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά ανθρώπινο.

πιστήμονες που δεν συμμετείχαν στη μελέτη χαρακτηρίζουν τα αποτελέσματα «συναρπαστικά». «Πρόκειται για ακόμη ένα παράδειγμα που δείχνει ότι συνδεόμαστε με τα άλλα πρωτεύοντα με περισσότερους τρόπους απ’ όσους πιστεύουμε», λέει στο ABC News η ψυχίατρος Ναντίν Κάσλοου από το Πανεπιστήμιο Έμορι της Ατλάντα. «Είναι συναρπαστικό το γεγονός ότι η “καμπύλη σε σχήμα U” απαντάται και σε άλλα είδη».

Πέρα από το επιστημονικό τους ενδιαφέρον, θα μπορούσαν τα συμπεράσματα να «αγγίξουν» και το μέσο άνθρωπο, ο οποίος ίσως περνά την ίδια κρίση; «Μην σας ανησυχεί η κατάπτωση της μέσης ηλικίας», είναι η συμβουλή του Ρέντφορντ Ουίλιαμς, διευθυντή του τμήματος επιστημών συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ. «Μη νιώθετε πολύ ένοχοι, πρόκειται για κάτι που έχει γενετική βάση. Από τη στιγμή που οι πίθηκοι περνούν το ίδιο, σημαίνει ότι δεν τα θαλασσώσατε και δεν ευθύνεστε εσείς γι’ αυτό».