Στέλιος Ράμφος – Το ακίνητο ως εμβληματική επιβεβαίωσι κατακτήσεως του εγγυημένα αμετάβλητου


Ο χρόνος μας είναι, όπως και ο τόπος μας, κλειστός. Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία δέχεται σαν σταθερή αξία και αλήθεια την οικογένεια και σαν ασφαλή εστία την κατοικία. Κρατούμε το σπίτι παστρικό και το φροντίζουμε όσο γίνεται, αδιαφορούμε ωστόσο για τον δημόσιο χώρο, τη λειτουργικότητα με την καθαριότητα και την αισθητική του. Δεν πρέπει να είναι τυχαία η τάσι να τρέπουμε αέναα τον χρόνο μας σε χώρο. Προσωπικά το αντιλαμβάνομαι ως πολιτισμικό προσδιορισμό που αξίζει την ιδιαίτερη προσοχή μας.

Ίσως να υπακούωμε ανεπίγνωστα σε κάποιο πανάρχαιο – θρησκευτική καταβολής – αίτημα αιωνιότητος, αφού στο σπίτι και στην εκκλησιαστική κοινότητα ο χρόνος μονίμως ανακυκλώνεται. Το αντίθετο ισχύει για τον δημόσιο χώρο – κυρίως της πόλεως. Εκεί ο χρόνος ξετυλίγεται σαν ατελείωτο κουβάρι συνεχώς και ανοίγεται, ανοίγεται, ανοίγεται δίκην αυθυπερβάσεως στην προοπτική του βελτίονος. Όταν αυτό δεν συμβαίνη, η κοινωνία «κλείνεται μέσα» και ασφυκτιά στα εκατοντάδες «κλειστά επαγγέλματα», ενώ το πολιτικοσυντεχνιακό σύστημα αρμέγει αρειμανίως το κράτος. Φοβούμαστε την ανοικτότητα από ανασφάλεια και δυσπιστία για το Δημόσιο, που θεωρούμε «ξένο». Γι’ αυτό ακόμη και σήμερα εννοούμε την επικοινωνία σαν συναναστροφή, κουτσομπολιό ή συναλλαγή, την περιορίζουμε σε σχήματα οικειότητος και παρέας, μολονότι προ πολλού ήδη συγκροτεί νέο τύπου χώρου στο χρόνο – ένα χωροχρόνο ο οποίος αντί να ακολουθή την μερικότητα της διασπάσεως, πολιτική λογική της Μεταπολιτεύσεως, απλώνεται διαρκώς, αγκαλιάζει και ενώνει.

Θα προσεγγίσουμε εμπειρικά τον ελληνικό χρόνο εάν σταθούμε λίγο στην διαχείρισι του χώρου των αστικών κέντρων και στο «πνεύμα» της τρεχούσης μας αρχιτεκτονικής. Κι εδώ κανόνας είναι η εγκατάλειψι του δημόσιου χώρου στο όνομα μιας νοσηρής ιδιοποιήσεως του άχρονου και μιας παραδόσεως της οικογένειας στον εσωτερικό κόσμο του διαμερίσματος της πολυκατοικίας, που απορροφά και αποξενώνει μεταξύ τους τούς ενοίκους.

 

Αίφνης στην Αθήνα ο δημόσιος χώρος – πλατείες, κήποι, μνημεία – έχει περιορισθή αποπνικτικά. Εν τέλει ό,τι αξιόλογο υπάρχει ανάγεται στον 19ο αιώνα είτε είναι προπολεμικό: Ο εθνικός – πρώην «βασιλικός» – κήπος, η τριλογία του Χάνσεν (Ακαδημία, Πανεπιστήμιο, Βιβλιοθήκη), το Ζάππειο, το άλσος του Συγγρού στην Κηφισιά, τα Παλαιά ανάκτορα, όπου στεγάζεται σήμερα η Βουλή, το Πεδίον του Άρεως, η πλατεία του Δημαρχείου, ο κήπος του Θησείου. Από αυτή την άποψι, μεταπολεμικά δεν έχουμε κάτι αξιοπρόσεκτο. Θα μπορούσε ίσως να αναφέρεη κανείς την διαρρύθμισι της ανατολικής πλευράς του Φιλοπάπποου και τις προσβάσεις της Ακροπόλεως, έργο νοσταλγικού συντηρητισμού του Δημήτρη Πικιώνη. Γεγονός παραμένει ότι ο μαρασμός της επαρχίας και η εσωτερική μετανάστευσι που προκάλεσε, θεσμοθέτησαν την άναρχη δόμησι και μαζί την κερδοσκοπική λογική των οικοδομήσιμων τετραγωνικών μέτρων, η οποία χάρι στο εύρημα της «μεσοτοιχίας» μετέτρεψε την πρωτεύουσα – ε ένα ήθος στάνης – σε αρχιτεκτονικό σκουπιδότοπο. Το επέβαλαν οι δύο μεγάλο σκοποί της ζωής του σύγχρονου Έλληνα: Ικανοποίησι βιοτικών αναγκών και κοινωνική αναγνώρισι.

Την λογική των όρων δομήσεως συμπλήρωσε η κουλτούρα της αντιπαροχής που σάρωσε ό,τι ευπρόσωπο απέμενε. Κάθε οραματισμός εξανεμίσθηκε εν ονόματι της εγκαταστάσεως στην πρωτεύουσα και της ιδιοκτησίας ακινήτου. Πάραδειγμα οι κήποι του Λυκαβηττού, σχεδιασμένοι από τον Τσίλερ, ή το Πνευματικό κέντρο, που μελέτησε ο αρχιτέκτων Ιωάννης Δεσποτόπουλος, περί τα τέλη της δεκαετίας του 1950 για την νησίδα η οποία σχηματίζεται από την συμβολή των Λεωφόρων Βασιλίσσης Σοφίας και Βασιλέως Κωνσταντίνου, έως τις οδούς Ρηγίλλης και Βασιλέως Γεωργίου Β’, όπου βρίσκεται το Ωδείο Αθηνών – δικό του πόνημα. Στις παροξυστικές διαστάσεις της ιδεολογίας του ακινήτου οφείλεται εν πολλοίς η κρατούσα αρχιτεκτονική ασχήμια στον τόπο μας. Όμως το τίμημα είναι ακόμη βαρύτερο: Η αναγνώρισι και η ασφάλεια, τις οποίες υποτίθεται ότι προσφέρει η ιδιόκτητη κατοικία, εξορκίζουν τον χρόνο από το πνεύμα της ζωής με ό,τι δημιουργικό η δεξίωσι του θα μπορούσε να συνεπάγεται.

 

Από πού αντλεί για τον Ρωμηό το ακίνητο την μαγνητική του δύναμι: Πρωτίστως, θα έλεγα, από τον συμβολισμό της οικογένειας. Διότι στον τόπο μας η οικογένεια είναι ένας είδος μικρής φυλής, μια πατριά με κέντρο της το σπίτι. Τόπος της οικογένειας είναι η συνεκτική της στέγη: δεν έχει άλλο χρόνο από την αναπαραγωγική της διάρκεια. Χρειάζεται επομένως ιδιόκτητο ακίνητο, τόσο για σταθερό ενδιαίτημα, όσο και για προίκα. Αντίθετα ο μέσος Ευρωπαίος – μάλιστα του Βορρά – δεν αγοράζει κατοικία αλλά κυρίως νοικιάζει, εντάσσει δηλαδή τον χώρο του στον χρόνο. Το ελληνικό πρόβλημα, όπως το βιώνουμε από συστάσεως του κράτους, θα βρη την λύσι του εφ’ όσον η κλειστή ελληνική οικογένεια ανοίξη προς την κοινωνία και τον δημόσιο χώρο της.

Το ακίνητο συνιστά εμβληματική επιβεβαίωσι κατακτήσεως του εγγυημένα αμετάβλητου και τιμητικού, στη διεκδίκησι των οποίων στρέφεται ο χρόνος της ζωής και των προσπαθειών μας. Η παραδόσιμη ανάγκη της κοινωνικής διακρίσεως, ανέδειξε το ακίνητο σε στοιχείο επιδείξεως, απορροφώντας ακόμη και το κατ’ εξοχήν μέσο κινήσεως – το αυτοκίνητο. Εξ ου και το πλήθος υπερπολυτελών αυτοκινήτων κινούνται σε δρόμους τρισάθλιους. Κι εδώ, όπως στα σκουπίδια που μας πνίγουν, καθώς είτε απεργούν οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα είτε δεν συμφωνούμε στους χώρους υγειονομικής των ταφής, διαβάζουμε σαν πεπρωμένο την διολίσθησι του καλύτερου προς το χειρότερο. Στον βαθμό που πίσω από αυτά τα φαινόμενα κρύβεται και η ματαιοδοξία, είναι, νομίζω, θεμιτό να την αναγνωρίσουμε ως υπολογίσιμο ψυχολογικό παράγοντα μεταβολής της κινήσεως και του χρόνου της κυριολεκτικά σε στήλη άλατος.

Από το βιβλίο του Στέλιου Ράμϕου TimeOut, εκδόσεις Αρμός, 2012-10-18

 Πηγή: bibliotheque.gr

by Αντικλείδι , https://antikleidi.com

Συναφές:

Στέλιος Ράμφος: «Μας νοιάζει το πρώτο βήμα αδιαφορούμε για το δεύτερο» 

Στέλιος Ράμφος: «Η Ελλάδα της κρίσης έχει το άγχος του μαθητή» 

Στέλιος Ράμφος: Οι Ελληνες ζουν σε συνθήκες παράνοιας και σχιζοφρένειας 

Στέλιος Ράμφος: Πώς φτάσαμε στα σκαλοπάτια μιας ακόμη πτώχευσης; 

Στ.Ράμφος: Τα κόμματα πρέπει να βρουν εθνική λύση διάσωσης

Ευρώπη ή αφρική?

Απόψεις του Στέλιου Ράμφου σχετικά με την κρίση ως ευκαιρία

Σχετικά Άρθρα

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -